Trong thời buổi kinh tế thị trường hiện nay thì môi trường chính là vấn đề nóng bỏng được chính phủ các quốc gia quan tâm hàng đầu, trong đó có Việt Nam. Cùng với sự phát triển kinh tế – xã hội, tốc độ đô thị hóa nhanh, sự di dân tự do từ các tỉnh về thành phố lớn, việc xây dựng các công trình, các khu chung cư nhiều… nên đối mặt với những thách thức to lớn từ ô nhiễm môi trường và biến đổi khí hậu. Điều này làm ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống sinh hoạt sản xuất của con người và sự tồn tại của các sinh vật khác. Nhận thấy được các vấn đề này, các điều luật về bảo vệ môi trường được nghiên cứu và cập nhật thường xuyên để phù hợp với hiện tại.
Tiêu chuẩn môi trường gồm tiêu chuẩn chất lượng môi trường xung quanh, tiêu chuẩn môi trường đối với quản lý chất thải và các tiêu chuẩn môi trường khác.
Căn cứ theo khoản 1 Điều 103 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 quy định như sau:
“1. Tiêu chuẩn môi trường gồm tiêu chuẩn chất lượng môi trường xung quanh, tiêu chuẩn môi trường đối với quản lý chất thải và các tiêu chuẩn môi trường khác.”
Tiêu chuẩn môi trường là quy định tự nguyện áp dụng mức giới hạn của thông số về chất lượng môi trường, hàm lượng của chất ô nhiễm có trong chất thải, các yêu cầu kỹ thuật và quản lý được cơ quan nhà nước có thẩm quyền hoặc tổ chức công bố theo quy định của pháp luật về tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật.
Điểm khác biệt của tiêu chuẩn môi trường đối với quy chuẩn kỹ thuật môi trường là ở mục đích. Quy chuẩn kỹ thuật môi trường quy định mức giới hạn mà đối tượng bắt buộc phải tuân thủ theo để đảm bảo an toàn, sức khỏe con người, vệ sinh, bảo vệ thực vật, động vật, môi trường, quyền lợi người tiêu dùng, bảo vệ lợi ích và an ninh quốc gia. Trong khi đó, tiêu chuẩn nhằm mục đích phân loại và đánh giá để nâng cao hiệu quả và chất lượng của đối tượng để bảo vệ môi trường.
Toàn bộ hoặc một phần tiêu chuẩn môi trường trở thành bắt buộc áp dụng khi được viện dẫn trong văn bản quy phạm pháp luật, quy chuẩn kỹ thuật môi trường.
Khoản 2 Điều 103 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 quy định:
“2. Toàn bộ hoặc một phần tiêu chuẩn môi trường trở thành bắt buộc áp dụng khi được viện dẫn trong văn bản quy phạm pháp luật, quy chuẩn kỹ thuật môi trường.”
Theo quy định tại khoản 11 Điều 3 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 thì tiêu chuẩn môi trường là quy định tự nguyện áp dụng mức giới hạn của thông số về chất lượng môi trường, hàm lượng của chất ô nhiễm có trong chất thải, các yêu cầu kỹ thuật và quản lý.
Tuy nhiên, khi được viện dẫn trong văn bản quy phạm pháp luật hay quy chuẩn kỹ thuật môi trường thì tùy theo trường hợp mà các phần tiêu chuẩn được đề cập trở thành bắt buộc áp dụng mà không còn là tự nguyện nữa.
Tiêu chuẩn môi trường cơ sở áp dụng trong phạm vi quản lý của tổ chức công bố tiêu chuẩn.
Nội dung này được quy định tại khoản 3 Điều 103 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020.
Theo đó, pháp luật Việt Nam quy định tiêu chuẩn môi trường cơ sở áp dụng trong phạm vi quản lý của tổ chức công bố tiêu chuẩn.
Tiêu chuẩn cơ sở là tiêu chuẩn về sản phẩm hàng hóa, dịch vụ,quá trình, môi trường,.. giúp cho doanh nghiệp có căn cứ pháp lý để thực hiện sản xuất kinh doanh, do doanh nghiệp tự thực hiện xây dựng, công bố, chịu trách nhiệm trước cơ quan nhà nước và người tiêu dùng. Ở đây là tiêu chuẩn cơ sở về môi trường.
Tổ chức, cơ sở sản xuất, nhập khẩu sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ, quá trình, môi trường làm phát sinh ảnh hưởng tác động đến môi trường đều phải công bố tiêu chuẩn môi trường cơ sở và tiêu chuẩn này được áp dụng trong phạm vi quản lý của tổ chức đó.
